Motivasyon içsel dürtüye dayanan bir süreçtir. ''Davranışa sebep olan şey nedir ve davranış yoğunluğu açısından değişenler nelerdir?'' gibi soruların etrafında dönen motivasyon psikolojisi ise bireylerin motivasyon sürecini neyin oluşturduğu ve bu süreçlerin nasıl çalıştığı üzerine teoriler üreten bir davranış bilimidir. Fogg davranış modeline göre insan davranışını motivasyon, tetikleyici ve yetenek ögelerinin bir arada olması harekete geçirir. Oyunlaştırma içerisinde kullanılan mekanikler ve dinamikler de katılımcıların yetenek ve motivasyonunu artırarak tetikler ve katılımcıların davranışlarını olumlu yönde etkileyerek içsel dürtüleri harekete geçirir.
Oyunlaştırmada Motivasyon Kavramı
Ünü psikolog Abraham H. Maslow'un 1943 yılında yayınlanan İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nde insan davranışını etkileyen beş ihtiyacı şu şekilde sıralıyor:
- Fizyolojik: hava, yiyecek, su, cinsellik, uyku vb.
- Güvenlik: sağlık, kişisel refah, finansal ve istihdam istikrarı, kazalara karşı güvenlik vb.
- Aidiyet: aşk, yakınlık, arkadaşlık, aile, sosyal uyum vb.
- Saygı: benlik saygısı, güven, başarı, saygılar, vb.
- Kendini gerçekleştirme
Daniel Pink 2009'da yayınlanan Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us adlı son kitabında ise insanların tatminlik seviyeleri arttıkça diğer içsel motive edicilerin (özerklik, ustalık ve amaç) de harekete geçtiğini ve daha fazla motive olduklarını ileri sürüyor.
Yukarıda yer alan ihtiyaç ve motivasyon kaynaklarının çoğu oyun mekaniklerine ve dinamiklerine benzer. Oyunlaştırma içerisinde kullanılan statü, başarı, seviye atlama, rütbe ve rozet gibi mekanikler aslında kendini gerçekleştirme, saygı, aidiyet gibi ihtiyaçları şekillendirir.
İnsan davranışı çevresel pekiştirmelerin ve öğrenmenin kümülatif etkilerinin bir sonucudur. İnsan davranışlarını yönlendirmek ve şekillendirmek için dış koşulları güçlendirmek ve iyileştirmek önemli sonuçlar doğurur. Oyunlaştırma yarattığı dinamikler ile bu koşulları güçlendirerek kişilerin motivasyon güdüsünü harekete geçirir; puan sistemi, ilerleme dinamikleri ve seviyeler ile birlikte hem davranışları olumlu yönde şekillendirir hem de bu olumlu yönde şekillenen davranışların sürekliliğini sağlar.
Kısaca özetlemek gerekirse oyunlaştırma motivasyon psikolojisini şekillendirmede kullanılan önemli bir araçtır. Katılımcıları hem dışsal hem de içsel motivasyon ögeleri ile destekleyerek onları güvenli ve kontrol edilebilir bir alanda tutar, bir yandan keyifli bir bağlılık süreci yaratırken bir yandan da insanların becerilerine uyum sağlayarak onların davranışlarını olumlu yöne harekete geçirir.